ارزیابی تأثیر پدیدة النینو ـ نوسانات جنوبی (enso) بر آبدهی و خشکسالی (ترسالی) هیدرولوژیکی رودخانه های مهم استان فارس

در این مطالعه تأثیر پدیدة النینو ـ نوسانات جنوبی بر آبدهی پنج رودخانه (کر، رودبال، مند، قره آغاج و ششپیر) استان فارس طی دوره آماری 2000- 1957 مورد ارزیابی قرار گرفت. برای این منظور، ابتدا فازهای گرم (النینو)، سرد (لانینا) و پایه (دوران بدون النینو ولانینا) این پدیده شناسایی و سری زمانی دبی ماهانه رودخانه ها در هر یک از این فازها تشکیل گردید. سپس، برای هر یک از سری زمانی های تولید شده، مقادیر صدکهای 33، 67 و 50 (میانه) استخراج شدند. در مرحله بعد، نسبت مقادیر صدکهای یاد شده در دوران النینو و لانینا به مقادیر متناظر در دوران پایه محاسبه شد و مبنای ارزیابی میزان تأثیر فازهای سرد و گرم enso بر دبی رودخانه قرار گرفت. نتایج حاصله نشان داد: الف) در اکثر ماه ها، وقوع النینو موجب افزایش دبی در کلیه رودخانه ها می گردد. بیشترین مقدار افزایش در رودخانه قره آغاج در بهار و تابستان بیش از 120 درصد و رودخانه رودبال در تابستان حدود 60 درصد مشاهده گردید. در دیگر رودخانه ها نیز مقدار افزایش دبی بین 10 الی 40 درصد می باشد. ب) در اکثر موارد، وقوع لانینا موجب افزایش دبی در ماه های فصل زمستان و کاهش دبی در بقیة ماه ها میگردد. بیشترین مقدار کاهش (حدود 50 درصد) در رودخانه های قره آغاج و رودبال در بهار و تابستان مشاهده شد. همچنین، بررسی ها نشان داد که احتمال وقوع خشکسالی (ترسالی) هیدرولوژیکی در دوره النینو کمتر (بیشتر) و در دوره لانینا بیشتر (کمتر) از دوره پایه است.